นักวิชาการญี่ปุ่นชี้ "เสื้อแดง" กำลังสร้าง "ชาติใหม่"

(ที่มา สำนักข่าวประชาธรรม)
นักวิชาการญี่ปุ่นชี้ "เสื้อแดง" กำลังสร้าง "ชาติใหม่" ด่าปัญญาชนไทยยกย่อง "ชนชั้นกลาง" เกินจริง
เมื่อวันที่ 1 ก.ย. ที่ผ่านมา ที่ห้องประชุมอาคารปฏิบัติการ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มีการจัดเวทีอภิปราย "ประสบการณ์ประชาธิปไตยของชาวบ้านเชียงใหม่" โดยมีการนำเสนอบทความจากโครงการวิจัย "พัฒนาการจิตสำนึกและขบวนการทางการเมืองของชาวเสื้อแดงในจังหวัดเชียงใหม่" ของอาจารย์และนักศึกษาจากภาควิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ศ.ทามาดะ โยชิฟูมิ แห่งมหาวิทยาลัยเกียวโต ประเทศญี่ปุ่น หนึ่งในผู้วิจารณ์งานวิจัยชุดนี้

เห็นด้วยกับการนำเสนอของผศ.ดร.ปิ่นแก้ว เหลืองอร่ามศรี ที่ระบุว่า ขบวนการเสื้อแดงเป็นขบวนการที่ข้ามชนชั้น เป็นการรวมตัวกันของคนหลายชนชั้น หลายสถานะอาชีพ ซึ่งทำให้สามารถคิดต่อไปได้ว่าคนเสื้อแดงกำลังสร้างความหมายของคำว่า "ชาติ" ขึ้นมาใหม่ ที่หมายถึงประชาชน เพื่อต่อสู้กับนิยามความหมายของคำว่า "ชาติ" ของฝ่ายตรงข้าม ฉะนั้นจึงน่าสนใจว่าขบวนการเสื้อแดงในอนาคตจะเป็นอย่างไร โดยรายละเอียดของคำวิจารณ์มีดังนี้

เมื่ออ่านบทความและฟังการนำเสนอแล้วของทั้งสี่ท่านแล้ว รู้สึกว่าได้ความรู้อย่างกว้างและลึกซึ้ง เข้าใจหมดไม่มีอะไรจะถาม เพราะคิดว่าเข้าใจขบวนการเสื้อแดงหมดแล้ว แต่สิ่งที่ยังไม่รู้คือ อนาคตจะเป็นอย่างไร

อยากพูด 2 เรื่อง คือ เรื่องชาตินิยม "การสร้างชาติใหม่" อ.ปิ่นแก้วบอกว่าขบวนการเสื้อแดงเป็นขบวนการที่ข้ามชนชั้น เป็นการรวมตัวกันของคนหลายชนชั้น หลายสถานะอาชีพ ซึ่งหมายความว่าคนเสื้อแดงกำลังจะสร้างชาติใหม่ "ชาติใหม่" ที่ว่า ไม่ใช่รัฐ แต่เป็นชุมชนจินตนาการทางการเมือง ประเทศไทยมีชาติแล้ว แต่เราทราบกันดีว่าชาติไทยนั้นเป็นอะไรไม่รู้สำหรับประชาชน มันไม่ได้หมายถึงประชาชน แต่ฟังจากทีมวิจัยแล้วทำให้เข้าใจว่า คนเสื้อแดงกำลังจะสร้างประชาชาติหรือชาติของเสื้อแดง ที่ต่างไปจากนิยามคำว่า "ชาติ" ของฝ่ายตรงข้าม และอยู่ในช่วงของการต่อสู้เพื่อชิงความหมายกัน ฝ่ายไหนจะชนะไม่อาจทราบได้ แต่ถ้าคิดตามประวัติศาสตร์สากล ใครที่มีจำนวนมากกว่าจะชนะ ใครที่มากกว่าก็จะเป็นเจ้าของอธิปไตย ถ้าขบวนการเสื้อแดงเคลื่อนไหวต่อ ไม่หยุด ชาติของเสื้อแดงจะใหญ่ขึ้น ชาติของเสื้อแดงจะเป็นปลาใหญ่กินปลาเล็ก จะกลายเป็นชาติใหม่ที่ไม่เหมือนกับชาติที่เป็นอยู่ในทุกวันนี้

ผมอ่านหนังสือ อ.ศิโรตม์ คล้ามไพบูลย์ ซึ่งพูดถึงภาพยนตร์สร้างชาตินิยมหลายเรื่องในรอบ 10 ปีที่ผ่านมา ในช่วงแรกๆ เป็นชาตินิยมที่ประชนชนร่วมกับชนชั้นปกครองสู้กับพม่า เช่นเรื่องบางระจัน แต่ในหนังเรื่องพระนเรศวร ไม่เน้นประชาชนหรือไพร่ เน้นผู้นำเท่านั้น

ฉะนั้นจึงอยากถามอ.ปิ่นแก้วว่า ขบวนการเสื้อแดงที่ข้ามชนชั้น อายุ อาชีพ และจะสร้างชุมชนจินตนาการใหม่ อาจารย์มองขบวนการนี้ในอนาคตอย่างไร

อีกเรื่องหนึ่งซึ่งไม่เกี่ยวกับงานวิจัยขบวนการเสื้อแดงโดยตรง คือ อยากจะด่าปัญญาชนหรือสื่อมวลชนบางกลุ่มที่ใช้วาทกรรมชนชั้นกลาง คนกลุ่มนี้มักจะอ้างว่าคนเสื้อแดง เป็นคนที่อยากยกฐานะให้เท่ากับชนชั้นกลาง ใช้ชีวิตแบบชนชั้นกลาง หรือกล่าวว่าคนเสื้อแดงเป็นชนชั้นกลางระดับล่าง ผมไม่ชอบแบบนี้เลย ทำไมต้องยกระดับ ชนชั้นกลางไม่ได้มีฐานะสูงอะไรเลย อาจจะมีรายได้สูงกว่าหน่อย แต่เขาก็ไม่ได้เป็นประชาธิปไตยมากกว่า และก็ไม่ได้มีคุณภาพและคุณธรรมมากกว่า

ผมคิดว่าเรื่องนี้เกี่ยวกับวาทกรรมชนชั้นกลางที่ยกฐานะตัวเองมาตั้งแต่ปี 2535 เป็นต้นมา ในช่วงก่อนหน้านั้นไม่มีการอ้างตนเองว่าเป็นชนชั้นกลางแล้วด่าว่าชาวบ้านโง่ แต่ในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา สื่อมวลชนหรือปัญญาชนบางส่วนกล้าด่าว่าชาวบ้านโง่ ที่ญี่ปุ่นจะทำแบบนี้ไม่ได้ เพราะเป็นชาติด้วยกัน เป็นคนญี่ปุ่นเหมือนกัน แต่ที่ประเทศไทยทำได้ เป็นเพราะวาทกรรมที่ยกย่องชนชั้นกลางมากไป เพราะฉะนั้นขบวนการเสื้อแดงหรือปัญญาชนนักวิชาการศึกษาเรื่องเสื้อแดง ควรเลิกยกย่องชนชั้นกลางดีกว่า
ที่มา มติชน